۲ / ۲

عوامل تفرقه

۲ / ۲ - ۱

عوامل طبیعی (سرشتی) (۱)

124. نهج البلاغة - به نقل از مالک بن دِحْيه - : نزد امير مٶمنان علیه السلام بوديم که از گوناگونی مردم، سخن به ميان آمد. فرمود: «میان آنان را ریشه‏های سرشتشان، فرق نهاده است و اين، از آن روست که آنان، قطعه‏ای از خاک شور يا شيرين و درشت يا نرم بودند. آنان، بر پايۀ مشابهت خاکشان به هم نزديک می‏شوند و بر پايۀ اختلاف آن خاک، متفاوت می‏گردند».

125. امام باقر علیه السلام: اگر مردم می‏دانستند که ابتدای آفرينش [آنها] چگونه بوده است، هرگز دو نفر با يکديگر اختلاف نمی‏کردند.

126. امام صادق علیه السلام: اگر مردم بدانند آغاز آفرینش، چگونه بوده است، دو نفر هم با يکديگر اختلاف نمی‏کنند.

127. امام صادق علیه السلام: اگر مردم می‏دانستند که خدای عزّ و جلّ اين مردم را بِدین گونه [متفاوت] آفريده است، هيچ کس ديگری را سرزنش نمی‏کرد.

۲ / ۲ - ۲

عوامل ارادی (اختیاری)

الف - انتخاب بد

قرآن

(و خدا اگر می‏خواست، همۀ آنها را امّت واحدی قرار می‏داد [و به زور، هدايت می‏کرد]؛ امّا هدايت اجباری سودی ندارد و] خداوند، هر کس را بخواهد، در رحمتش وارد می‏کند و البته ظالمان، ولی و ياوری ندارند).

۱. . برای آگاهی از آیات مرتبط با این موضوع، ر.ک: ص ۲۷۳ «معنای حدیث: اختلافُ اُمّتی رحمة» - که پس از این خواهد آمد - .