بخش دوم: الفاظ غیر ملازم با حجیت خبر

در بخش نخست الفاظی شناخته شد که مفاد آنها با «وثاقت» راوی تلازم داشت؛ اکنون در این بخش، الفاظی معرفی می‏شود که برخی از آنها به‏نحوی مدح راوی را دربردارند، اما در نهایت، این مدح‏ها، توثیق راوی را نمی‏رسانند و فقط سبب قوّت متن می‏شوند. این الفاظ در دو قسم مورد بررسی قرار می‏گیرد:

مرتبۀ اول: الفاظ مدح

الفاظی مانند: ۱. «فاضلٌ»؛ ۲. «محدِّثٌ»؛ ۳. «فقیهٌ»؛ ۴. «قارئٌ»؛ ۵. «متکلّمٌ»؛ ۶. «شاعرٌ؛ ادیبٌ؛ عالمٌ»؛ ۷. «خاصیٌّ» یا «قریبُ الأمر»؛ ۸. «بصیرٌ بالروایة»؛ ۹. «ضابطٌ»؛ ۱۰. «شیخٌ من أصحابنا».

همۀ الفاظ فوق، بر مدح راوی دلالت می‏کنند‏ و موجب قوت متن روایات می‏شوند و فقیه بهتر می‏تواند متن را نقل کند. اگرچه این واژگان ویژگی‏های مثبت راوی را به تصویر می‏کشند، اما هیچ‏کدام از این واژگان با وثاقت تلازم ضروری ندارند.

مرتبۀ دوم: الفاظ خنثی (بی‏تأثیر در وثاقت یا ضعف راوی)

این الفاظ گاه به محل سکونت راوی، مذهب و یا زبان وی اشاره دارد؛ مانند: عربیٌّ، مَوْلًی، کوفیٌّ، بصریٌّ، بغدادیٌّ، عامیٌّ، و واقفیٌّ.

اگر در توصیف یک راوی این الفاظ ذکر شود، هیچ دلالتی بر وثاقت وی ندارد؛ زیرا یک راوی عامی یا واقفی ویا... ممکن است ثقه باشد یا نباشد.

بخش سوم: الفاظ ضعیف

علمای رجال در کتب خود، برای راوی ضعیف الفاظی را ذکر کرده است که بر ضعف راوی دلالت می‏کند؛‏ این الفاظ به دو دسته تقسیم می‏شود: ضعف مطلق و تأکید بر ضعف.

مرتبۀ اول: ضعف مطلق

واژگانی که در این مرتبه به‏کار گرفته می‏شود، بر ضعف مطلق راوی دلالت دارد؛ الفاظی مانند: ۱. «ضعیفٌ»؛ ۲. «ضعیفٌ فی الحدیث»؛ ۳. «غالٍ»؛ ۴. «مُخَلِّطٌ»؛ ۵. «مطعونٌ»؛ ۶. «متَّهمٌ»؛ ۷. «متروکُ الحدیث»؛ ۸. «مُنکَر الحدیث»؛ ۹. «مضطربُ الحدیثِ أو الروایة»؛ ۱۰. «حدیثُه یُعرَفُ و یُنکَرُ».