درس یکم:

تعریف، جایگاه و پیشینۀ «مشکل الحدیث»

اهداف درس

انتظار می‏رود که فراگیرنده در پایان این درس بتواند:

ـ حدیث مشکل را تعریف و نسبی بودن آن را تبیین کند؛

ـ برخی اصطلاح‏های ناظر به حدیث مشکل را بر شمرد؛

ـ پیشینه، جایگاه، وظیفه و گسترۀ دانش مشکل الحدیث را بیان نماید.

درآمد

درک حدیث و دستیابی به مقصود اصلی آن، گاه با دشواری‏هایی همراه است، چندان که از تجربه‏‏هایی متعدّد و متنوّع در بارۀ احادیثی می‏توان سخن گفت که مفهوم آنها زود و آسان به دست نیامده و در راه نیل به معنایی مقبول از آنها، راهی دشوار و دراز پیموده شده است. به سخن دیگر، مفهوم برخی احادیث، دچار ابهام و پوشیدگی است و مقصود گویندۀ آنها به دشواری نزد مخاطب دانسته می‏شود.

دشواری معنای حدیث، گاه به دلیل دستیاب نشدن معنای درست واژگان و اصطلاحاتِ به کار رفته در آن، گاه به دلیل ترکیب پیچیدۀ نحوی یا بلاغی آن، و گاه به دلیل جدا افتادگی حدیث از فضا و اسباب صدورش یا دور افتادگی از احادیث مشابه و هم خانواده‏اش است، همچنان که گاه، حدیثی به سبب محتوای عمیق، ظریف و دیریاب، به گونه‏ای است که مخاطب عادی، مضمون والای آن را به سادگی در نمی‏یابد.