درس اوّل

تعریف علوم حدیث و شاخه‏های آن

هدف درس

آشنایی با:

تعریف علوم حدیث و شاخه‏های آن.

درآمد

در این درس، تلاش می‎‌‌شود علوم حدیث تعریف، و دسته‌بندی‌‌های مربوط به آن بیان گردد.

قرآن و حدیث، و دانش‏های پیرامون آن دو

قرآن و حدیث، دو منبع اصلی اسلام‌شناسی، در طول تاریخ همواره با مسائل و مشکلاتی مواجه شده‏اند، و همین، سبب تأسیس دانش‎‌‌های پیرامون این دو مهم شده است. نقش این دانش‎‌‌ها، زمینه‌‌سازی برای فهم عمیق و استفادۀ بهتر از این دو منبع است. از دانش‌‌هایی که به حوزۀ قرآن و حدیث مربوط است، به ترتیب با عنوان «علوم قرآن» و «علوم حدیث» یاد می‌شود.

تدوین دانش‏های در بارۀ حدیث، تقریباً از قرن سوّم آغاز شده، و شاهد آن هستیم که مسلمانان (چه اهل سنّت و چه شیعه) کتاب‌‌هایی را در حوزه‌‌های مختلفِ مربوط به حدیث تدوین کرده‎‌‌اند. مثلاً در دوره‌‌های نخست، مباحثی مربوط به لغت، تعارض احادیث و چگونگی ورود حدیث تدوین شده، و به مرور زمان رشد کرده، تا اوایل قرن پنجم که کتاب‌‌هایی مانند الکفایة فی علم الدرایة، اثر خطیب بغدادی شکل می‌‌گیرد و روند رشد این دانش‌‌ها تا دورۀ معاصر ادامه دارد.