با مراجعه به کتاب‌‌‎های مربوط به علوم حدیث، با دسته‌‌بندی‌‌هایی مواجه می‌‌شویم که شایع‌ترین و رایج ترین آنها این است که علوم حدیث و دانش‌‌‎های مرتبط با آن، یا با سند مرتبط است، و یا با متن؛ علمی که با سند مرتبط است، «علم رجال»، و آنچه که با متن مرتبط است، «درایة الحدیث» نامیده می‌شود. همچنین در کنار این دو شاخه، شاخۀ دیگری تحت عنوان «مصطلحات» یا «مصطلح الحدیث» وجود دارد. بنا بر این، یک بخش از علوم حدیث، مربوط به رجال و سند است، بخش دیگر آن مربوط به متن و درایة الحدیث، و آخرین بخش آن هم به مصطلحات بر می‌گردد.

البته اگر در دسته‌‌‎بندی‌های یادشده، مطلبی تحت عنوان «جایگاه حدیث در علوم مختلف» مورد بررسی قرار گیرد، چه بسا بتوان گفت که هیچ‎یک از این دسته‌‌‎بندی‌‌ها، مناسب این عنوان نیست.

امروزه با توجّه به گسترش مباحث حدیثی و پیدا شدن عرصه‌‌‎های گوناگون در این زمینه، می‌‌توان علوم حدیث را به پنج شاخه تقسیم کرد:

شاخۀ نخست: علم ارزیابی صدور

«ارزیابی صدور » علمی است که به ‌وسیلۀ آن، اصل صدور حدیث مورد بررسی قرار می‌گیرد تا صحّت صدور آن از معصوم و یا انتسابش به ایشان تبیین گردد. پس آنچه در این علم مهم است، اصل صدور حدیث و صحّت انتساب آن است و هدف آن، داوری در بارۀ انتساب و صدور می‌باشد.

برای اطمینان از صحّت صدور حدیث، دو راه را باید طی کرد:

الف - بررسی سندی

یکی از ملاک‏هایی که در نقد حدیث از آن بهره گرفته می‏شود، نقد سند حدیث است. البته مشخص است که تنها صحّت سند، به طور کامل نمی‏تواند موجب قطع و یقین به صدور حدیث باشد، بلکه بررسی سندی حدیث، بخشی از فرایند ارزیابی حدیث را تشکیل می‏دهد و ضعف آن می‏تواند تنها قرینه‏ای برای نااستواری حدیث تلقی شود. به عبارت دیگر می‏توان گفت: گرچه بررسی سندی حدیث می‎‌‌تواند به صحّت صدور آن کمک کند؛ امّا خود سند مقصد نیست، بلکه یک وسیله و ابزاری برای رسیدن به صحّت صدور حدیث است. بنا بر این، از طریق بررسی سلسلۀ روات و راویان، می‎‌‌توان تا حدودی به صحت صدور حدیث پی برد؛ امّا این به تنهایی کافی نیست؛ زیرا کسی که متن حدیثی را جعل می‎‌‌کند، می‌‌تواند سند حدیث را هم جعل کند، و به گونه‌‌‎ای آن را بسازد که هیچ‎کس احساس نکند این حدیث، ساختگی و دروغین است. در نتیجه برای اطمینان از صدور حدیث از معصوم، به چیزی فراتر از بررسی سند نیاز است.