۶ / ۱۵

ویژگی‏های گوناگون مجلس پیامبر صلی الله علیه و آله

235. امام حسين علیه السلام: از پدرم صلی الله علیه و آله در بارۀ... نشستن او (پيامبر صلی الله علیه و آله) پرسیدم. فرمود: «پيامبر خدا صلی الله علیه و آله نمى‏نشست و بر نمى‏خاست، مگر آن كه ذكر بر لب داشت و جايى را به خود اختصاص نمى‏داد و از اين كار باز مى‏داشت و هر گاه نزد جماعتى مى‏رفت، در جايى مى‏نشست كه مجلس به او تمام مى‏شد و به اين كار فرمان مى‏داد. بهرۀ هر يک از هم‏نشینانش را ادا مى‏كرد، تا آن جا كه هم‏نشین او فكر نمى‏كرد كسى نزد پيامبر خدا صلی الله علیه و آله از وى ارجمندتر است. هر كه با او هم‏نشین مى‏شد، او آن قدر شكيب مى‏ورزيد تا اين كه وى خود، قصد رفتن می‏کرد. هر كس حاجتى از او مى‏خواست، او يا نياز وى را بر مى‏آورْد و يا سخنى خوش به وى مى‏گفت. خوى نيكويش همۀ مردم را در بر مى‏گرفت و گويى پدر مهربان آنها گشته بود و آنها در [دادن و گرفتن] حق، نزد او يكسان بودند. مجلس ايشان، مجلس بردبارى، شرم، راستى و امانتدارى بود و در آن، نه صدايى بلند مى‏گرديد و نه سخن زشتى بر زبان رانده مى‏شد و نه خطاهاى آن مجلس، بازگو [و فاش] مى‏شدند. همه [در مجلس او] برابر و با تقوا به هم پيوسته بودند و فروتن بودند و بزرگ را احترام مى‏كردند و بر كوچک، رحم مى‏آوردند و نيازمند را بر خود ترجيح مى‏دادند و غریب را پاس مى‏داشتند». [به پدرم] گفتم: شيوۀ پيامبر صلی الله علیه و آله با هم‏نشینانش چگونه بود؟ فرمود: «پيامبر خدا صلی الله علیه و آله همواره گشاده‏رو و آسان‏خو و نرم‏خو بود، نه خشن و نه زُمخت و نه فرياد زننده و نه ناسزاگو و نه عيبجو و نه بسيار شوخ و نه فراوان ستایش کننده. در بارۀ آنچه دوست نمى‏داشت، خود را به غفلت مى‏زد و ديگران را نه از آن نوميد مى‏ساخت و نه بِدان ترغيب مى‏كرد. سه چيز را از خود، دور كرده بود: كشمكش، پرگويى و آنچه به او مربوط نبود، و سه چيز را از مردم، كنار نهاده بود: هيچ كس را نه مى‏نكوهيد و نه از او عيبجويى مى‏كرد و در پى جستن لغزش‏ها و زشتى‏هاى كسى نبود، و سخنى نمى‏گفت، مگر در آنچه اميد ثوابش را مى‏بُرد. هر گاه سخن مى‏گفت، هم‏نشینانش خاموشى مى‏گزيدند، تا آن جا كه گويى پرنده بر سر ايشان نشسته است، و هر گاه سكوت مى‏كرد، آنها سخن مى‏گفتند، و نزد او كشمكش لفظى نمى‏كردند و اگر كسى سخن مى‏گفت، به او گوش مى‏دادند تا از سخنش فارغ شود. از آنچه مى‏خنديدند، او هم مى‏خنديد و از آنچه تعجّب مى‏كردند، او هم تعجّب مى‏كرد. پيامبر صلی الله علیه و آله بر درشتى و بى‏ادبىِ غريبه در سخن گفتن و درخواست كردن از وى، شكيبايى مى‏كرد تا آن جا كه اصحابش آنها (غریبه‏ها) را با خود مى‏آوردند و مى‏فرمود: "هر گاه كسى را ديديد كه حاجتى مى‏طلبد، او را يارى رسانيد". ستايش را از كسى جز جبران كننده نمى‏پذيرفت و سخن كسى را قطع نمى‏كرد، مگر آن كه از حد مى‏گذراند (/ ناروا مى‏گفت) كه در اين صورت، كلامش را با نهى يا برخاستن، قطع مى‏كرد».