درس اول

علم رجال و چرایی نیاز به آن

اهداف درس

آشنایی با:

- تعریف و موضوع علم رجال؛

- چرایی نیاز به علم رجال و راه‏های اثبات آن؛

- انواع سه‏گانۀ روایات؛

- دیدگاه‏های علما دربارۀ عمل به خبر واحد.

درآمد

نخستین گام در هر علم، آشنایی با تعریف، موضوع و هدف آن علم است. در این درس ابتدا دانش رجال را تعریف کرده و سپس موضوع و هدف آن ارائه می‏گردد و در گام بعدی به چرایی نیاز به علم رجال و تبیین انواع روایات و نظر علما دربارۀ عمل به خبر واحد پرداخته می‏شود.

الف - تعریف و موضوع علم رجال

علمای پیشین، در تعریف علم رجال، تعاریف متعددی ارائه داده‏اند که در ذیل به برخی از آنها اشاره می‏گردد؛

برخی علم رجال را این‏گونه تعریف کرده‏اند:

أنّه العلم بأحوال رواة الخبر الواحد ذاتا أو وصفا، مدحا أو قدحا أو ما فی حکمه؛ (۱)

۱. . بهجة الآمال فی شرح زبدة المقال، ص۴. ملاعلی کنی (م ۱۳۰۶ق) نیز پس از مباحث مفصلی در خصوص تعاریف رجال در نهایت تعریفی نظیر همین تعریف را ارائه می‏دهد: «أنه العلم بأحوال رواة الخبر الواحد ذاتا ووصفا ومدحا وقدحا وما فی حكمهما»؛ (توضیح المقال، ص۳۲). به‏نظر می‏رسد مرحوم ملاعلی علیاری (م ۱۳۲۷ق) تعریف خودش را با عنایت به تعریف ملاعلی کنی تنظیم کرده است.