مسئله نخست: گفته‏ شده ابن‏عُقده چهار هزار نفر از اصحاب ثقات امام صادق علیه السلام را ذکر کرده، پس آیا این شخص هم جزو آن افراد بوده است تا موجب توثیق وی شود؟

مسئله دوم: اگر ابن‏عُقدِه چهار هزار نفر از اصحاب امام صادق علیه السلام را ذکر کرده و شیخ طوسی فرموده که من هم آن را استدراک می‏کنم، پس چرا مواردی که شیخ ذکر کرده کم‏تر از چهار هزار نفر است؟ (۱)

دربارۀ این دو مسئله در موضوع اصحاب امام صادق علیه السلام به‏طور مفصل بحث خواهد شد که آیا این شهادت و انطباق درست است یا خیر؟ به‏صورت اجمال باید گفت: نمی‏توان ادعا کرد، این افرادی که شیخ در طبقه اصحاب امام صادق علیه السلام نقل کرده، دقیقا همان‏هایی هستند که ابن‏عقده نقل کرده و شهادت بر وثاقت آنها داده است.

ج - دیدگاه برتر (نظر مختار مؤلف)

قوی‏ترین احتمال از احتمالات پیش‏گفته، دیدگاه دیدگاه نخست در قرائت صیغه معلوم است. یعنی «اَسنَدَ» معلوم خوانده شود و به‏معنای «ارتفاع» ترجمه گردد. برای این احتمال مؤیدی هم در روایات وجود دارد:

عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ قَالَ‏ قُلْتُ لِأَبِی‏جَعْفَرٍ محمّد بْنِ عَلِی الْبَاقِرِ علیه السلام إِذَا حَدَّثْتَنِی بِحَدِیثٍ‏ فَأَسْنِدْهُ‏ لِی فَقَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ جَدِّی‏ (۲)عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله عَنْ جَبْرَئِیلَ علیه السلام عَنِ اللَّهِ عز و جل وَ كُلُّ مَا أُحَدِّثُكَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ وَ قَالَ یا جَابِرُ لَحَدِیثٌ وَاحِدٌ تَأْخُذُهُ عَنْ صَادِقٍ خَیرٌ لَكَ مِنَ الدُّنْیا وَ مَا فِیهَا؛ (۳)

جابر می‏گوید به امام باقر علیه السلام عرض کردم اگر برای من حدیثی ذکر کردی سندش را برایم ذکر کن (زیرا با مخالفین مواجه بوده و می‏خواسته سند را به پیغمبر صلی الله علیه و آله برساند) امام باقر علیه السلام می‏فرماید: پدرم از جدم از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله، از جبرئیل از خداوند متعال برایم حدیث کرد و هر آنچه برای تو حدیث نقل می‏کنم با این إسناد است. ای جابر یک حدیث از انسان راستگو اخذ کنی برای تو از دنیا و آنچه در آن است، بهتر است».

۱. . افرادی که شیخ در اصحاب امام صادق علیه السلام ذکر کرده به سه هزار نفر هم نمی‏رسد.

۲. . فی البحار: «حدّثنی أبى عن جده عن رسول اللّٰه صلی الله علیه و آله».

۳. . أمالی مفید، ص۴۲، ح۱۰.